Trong dân gian, Cửa Lò còn lưu giữ được một truyền thuyết cổ tích: "Nàng Tố Nương mỏi mắt trông chồng" nói về hòn đảo này. Tố Nương quê ở vùng An Lạc , Sơn Tây. Chồng Nàng quê ở Hàm Hoan, nay là xứ Nghệ An. Vợ chồng đều là tướng lĩnh của Hai Bà Trưng. Khi cuộc khởi nghĩa bị đàn áp, vợ chồng lưu lạc mỗi người một nơi. Tố Nương quyết định dong buồm về Hàm Hoan tìm chồng. Gần đến nơi, không may thuyền bị phong ban dạt vào đảo Quỳnh Nhai. Đến đây, nàng không còn sức lực và phương tiện để vào đất liền được nữa, đành phải ở lại trên đảo, ngày đêm gián mắt nhìn vào quê chồng. Đảo Mắt - Nhãn Sơn có tên từ đó. Đảo Mắt là vị trí tiền tiêu quan trọng để bảo vệ sự bình yên cho đất liền. Trên Đảo có rừng xanh với nhiều loài chim biển, khỉ, dê, lợn rừng...là tiềm năng du lịch sinh thái đa dạng thu hút du khách.

Đảo Hòn Ngư

 Song Ngư là hòn Đảo nằm cách đất liền hơn 4 km. Đảo gồm hai hòn lớn nhỏ. Hòn lớn cao 133m, hòn nhỏ cao 88m so với mặt nước biển. Phan Huy Chú viết trong sách "Lịch triều hiến chương loại chí”: Núi Song Ngạn ở cửa bể Hội Thống…giống như hình hai con cá, tục gọi là núi Song Ngư, người địa phương đơn giản gọi nó là Đảo Ngư hay Hòn Ngư. Muốn nhìn sõ toàn cảnh của Hòn Ngư ta phải đứng từ bến sông. Sông Cửa Lò nhánh chính xuất phát từ nhánh tây, chảy qua Hương Vận, Phan Thanh. Sau khi chia nước cho Kênh Nhà Lê, sông băng qua đường Thiên lý, nay là Quốc lộ 1A ở Cầu Cấm rồi chảy giữa Rú Đầu Voi và Rú Cấm, ra đến gần biển thì gặp rú Dung, tiếp đến là rú Làng Khô ở bờ Bắc nên sông uốn dòng chảy về phía nam rồi đổ ra biển.

Tục ngữ nói: cảnh có núi sông nhiều thú lạ. Đây không chỉ có núi sông mà còn có biển biếc. chính có Song Ngư án ngự ở phía ngoài, nó làm cho bãi biển Cửa Lò thêm nên thơ, mỹ lệ. Màu xanh bốn mùa của nước biển sải dài ra tít tận xa thì gặp màu mây pha sắc hung hung đỏ của vách đảo lúc trời sáng trong. Vào những chiều bảng lảng, bến vắng, con người dù trong lòng còn nặng thì khi nhìn ra đấy cũng bớt phần xót xa. Đảo che chở cho những chiếc thuyền đánh cá nhỏ nhoi. Bãi chùa nằm ở phía tây Đảo Ngư ­ Chùa được xây dựng ở thế kỷ thứ XIII có Chùa và Vườn chùa; Chùa có chùa Thượng, chùa Hạ, mỗi Chùa có 3 gian lợp ngói âm dương; Các xà hạ khắc chạm các vật Tứ linh ( Long, Ly, Quy, Phượng) rất đẹp và rất linh thiêng; Vườn chùa có nhiều cây xanh mọc tự nhiên như­ : Đại, Mưng, Dưới ( trong Vườn chùa hiện có 02 cây Dưới cổ thụ ) và 01 giếng nước ngọt gọi là Giếng Ngọc. Ngoài du lịch tắm biển, ngắm đảo hưởng khí hậu trong lành quý khách còn có thể tham gia du lịch leo núi, du ngoạn bằng thuyền quanh đảo, thăm khu nuôi Cá Dò Đảo Ngư. Khu đảo thực sự trở thành một điểm du lịch hấp dẫn đối với tất cả du khách đến Cửa Lò và " Đến Cửa Lò phải đến với Đảo Ngư".

Đảo Lan Châu

Hiện nay, UBND Tỉnh đồng ý cho thị xã Cửa Lò tiến hành dự án làm cầu tàu du lịch tại đảo Lan Châu và Đảo Ngư để kịp phục vụ cho năm Du Lịch Nghệ An 2005.

Đảo Lan Châu nằm ngay sát bờ biển, tiếng địa phương còn gọi là Rú Cóc, vì đảo có hình dáng như một con cóc khổng lồ đang vươn mình ra biển khơi. Đảo Lan Châu chia bãi tắm Cửa Lò thành hai khu vực riêng biệt. Điều đặt biệt là khi thuỷ triều lên, tất cả chân đảo chìm dưới nước biển, khi thuỷ triều xuống, phía tây hòn đảo nối với đất liền thành bán đảo. Phía đông là những vách đá lô nhô trải dài ra phía biển, do sự bào mòn của gió và sóng tạo cho những hòn đá này có những hình thù kỳ thú. Trên đỉnh cao của đảo có lầu nghinh phong của vua Bảo Đại, từ vị trí này có thể quan sát toàn cảnh Thị xã, cảng Cửa Lò và phóng tầm mắt ra biển khơi bao la.

Hiện nay, Đảo Lan Châu đang được quy hoạch thành khu du lịch cao cấp và thể thao nước, sắp tới nơi đây sẽ được xây dựng cầu tàu phục vụ khách du lịch tham quan Đảo Ngư, Đảo Mắt và các tuyến du lịch biển. Cửa Lò được Tổ chức Du lịch thế giới (WTO) đánh giá là một trong những bãi tắm lý tưởng nhất Việt Nam:Với chiều dài gần 10 km, được bao bọc bởi hai con sông ở hai đầu, độ dốc thoải đều, nước biển trong xanh, sóng vừa phải, độ mặn thích hợp là những đặc điểm mà không phải bãi tắm nào cũng có.  Bãi tắm Cửa Lò chia thành ba bãi nhỏ: Bãi tắm Lan Châu (ở phía Bắc), Bãi tắm Xuân Hương (ở giữa) và Bãi tắm Song Ngư (ở phía Nam). Hiện nay, khu vực khai thác du lịch chủ yếu ở Bãi tắm Xuân Hương. Vì vậy tiềm năng bãi biển Cửa Lò còn rất lớn. Trong tương lai, hai bãi tắm còn lại sẽ được đầu tư xây dựng các du án du lịch cao cấp như: khu resort, thể thao nước, Công viên thế giới tuổi thơ, Khu liên hiệp du lịch-thương mại-thể thao, Làng văn hoá các dân tộc Việt Nam, Bảo tàng hải dương học... Khi các dự án này đi vào hoạt động sẽ đưa du lịch Cửa Lò hoạt động quanh năm, tăng thêm thu nhập, giải quyết nhiều việc làm cho người dân địa phương.

Khu du lịch sinh thái Cửa Hội

Khu du lịch sinh thái Cửa Hội được thành lập năm 2000 trên diện tích 5ha, nằm ẩn mình dưới rừng phi lao xanh mát. Khu du lịch sinh thái có dịch vụ ăn uống hải sản biển, nghỉ nhà sàn riêng biệt, câu cá hồ nước ngọt, tắm biển...Đây là địa điểm nghỉ mát lý tưởng cho những ai muốn thoát khỏi không khí ồn ào, náo nhiệt của chốn thị thành. Đặc biệt từ vị trí này, du khách có thể nhìn Đảo Ngư với hai hòn nối tiếp nhau, giải thích vì sao, đảo còn có tên là Song Ngư. Tương lai không xa, khu du lịch sinh thái Cửa Hội được quy hoạch nằm trong phần đất của dự án Làng du lịch văn hoá các dân tộc Việt Nam tại Cửa Lò. Khi dự án này đi vào hoạt động sẽ góp phần giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá xứ Nghệ, kéo dài thời gian lưu trú của du khách, tạo nên một điểm nhấn quan trọng cho du lịch Cửa Lò.

Cảng Cửa Lò

Cảng Cửa Lò nằm phía bờ nam con sông Cấm, thuộc địa phận phường Nghi Tân, thị xã Cửa Lò, vị trí thuận lợi cho giao dịch thông thương hàng hoá quốc tế đặc biệt là trung chuyển hàng cho nước bạn Lào và đông bắc Thái Lan. Cảng được xây dựng năm 1979, đến năm 1985 đưa vào khai thác sử dụng. Sau nhiều lần mở rộng và nâng cấp, cảng Cửa Lò có tổng diện tích 32ha, có 4 cầu cảng với tổng chiều dài 780m; độ sâu vùng đậu tàu là 7,5m, độ sâu vùng luồng là 5,5m; được trang bị nhiều thiết bị hiện đại đồng bộ, có cần cẩu sức nâng 130 tấn để bốc xếp các loại hàng siêu trường siêu trọng.

Cảng có thể tiếp nhận một lúc 4 tàu có trọng tải mỗi tàu 10.000 tấn. Mỗi ngày có thể bốc xếp 6000-8000 tấn, mỗi năm lượng hàng hoá thông qua cảng đạt gần một triệu tấn. Hiện nay, cảng đã được nạo vét, mở rộng, nâng cấp để có thể đón tàu 20.000 tấn và nâng khối lượng hàng hoá thông qua cảng mỗi năm trên 2 triệu tấn. Về lâu dài, với kế hoạch phát triển du lịch để biến Cửa Lò thành khu du lịch nghỉ mát, việc sử dụng tàu nhỏ và vừa là điều khả thi. Về mặt địa lý, tàu từ Singapore, Thái Lan, Malaysia và đảo Hải Nam (Trung Quốc) đều có thể đưa Cửa Lò vào hành trình của mình và chỉ cần vài ngày ở trên bờ là có thể du lịch thăm những nơi du lịch nổi tiếng của Nghệ An, Hà Tĩnh và cả Di sản thiên nhiên thế giới- Phong Nha-Kẻ Bàng. Tàu chở khách là một một ngành kinh doanh lớn và phát triển trong cộng đồng đặc biệt với người cao tuổi, đây là một biện pháp lý tưởng để tham quan Châu á và Đông phương. Cảng Cửa Lò nằm trên vị trí tốt nhất ở phía Bắc Trung bộ Việt Nam cho việc phát triển thị trường dịch vụ biển. Những khả năng du ngoạn trên bờ tới những địa danh đẹp nhất Việt Nam đã tạo cho Cửa Lò một địa điểm lý tưởng cho cả các công ty du lịch tàu biển đến cả những cảng quanh đấy.

Đền Nguyễn Sư Hồi

Người có công khai phá vùng đất Cửa Lò Là khu di tích lịch sử đã được Nhà nước công nhận và hàng năm đến ngày 1/5 (dương lịch) thị xã tổ chức rước hội và mở lễ hội sông nước Cửa Lò cùng với khai trương mùa du lịch biển. Nằm ngay đầu ngọn núi Yên Ngựa, với một quần thể các chùa rất đẹp, huyền bí.

Đền thờ Cương Quốc Công Nguyễn Xí

Đường đến di tích từ thành phố Vinh đi xuống theo Quốc lộ 46 xuống cảng Cửa Lò đoạn cắt đường Nam Cấm rẽ trái khoảng 1km là đến nơi. Hoặc từ Từ QL1A rẽ theo đường Nam Cấm (đi Cửa Lò) khoảng 5km rẽ trái là đến nơi. Khu di tích là một thắng cảnh thuộc xã Nghi Hợp (xưa là Thượng Xá), huyện Nghi Lộc (xưa là Chân Phúc, Chân Lộc). Tọa trên một khu đất cao ráo, nằm tách riêng với khu dân cư về phía tây.

Trước đây khu đền rộng hơn bao gồm có cả một khu vực lùm cây vây mọc xung quanh, tới mức có lần đã có hổ lạc rừng vào trú ngụ. Hiện tại thì diện tích của khu di tích khoảng 1,6ha. Hướng chính của di tích là hướng Nam. Phía sau là một quần thể núi non gồm núi Mão, núi Gươm, núi Cồn Thông, núi Voi làm điểm tựa, trông thật hùng vĩ và khoáng đạt. Riêng núi Cờ nằm phía Đông, xưa có tượng đá thần đồng, cũng góp phần tăng thêm vẻ hùng vĩ. Có 2 cách gọi tên khu di tích: Theo Hán ngữ là Cương Quốc Công Từ (Đền thờ Cương Quốc Công). Gọi theo tiếng Hán Nôm là Đền Nguyễn Xí dân gian còn quen gọi là đền thờ họ Nguyễn Đình.

Khu đền được khởi công theo lệnh của vua Lê Thái Tông vào năm 1467. Nhưng trải qua binh hỏa trong thời kỳ chiến tranh phong kiến Lê - Mạc, rồi Trịnh - Nguyễn, chống Pháp, Chống Mỹ đền thờ đã bị thiêu hủy, có lúc chỉ trơ lại một số cây cột ở nhà thượng điện. Nhưng rồi sau đó được trùng tu lại. Đợt trùng tu năm 1990 -1902 làm ngôi Thượng điện 3 gian, lợp ngói xây tường và được giữ nguyên cho đến nay. Kế đó là đợt trùng tu kéo dài trong nhiều năm thuộc thập kỷ 20.